Медициналық жұмыстарда көптеген аурулар, оның ішінде соматикалық аурулар туралы айтылады. Бұл бұзылулар тобы белгілі симптоматикамен сипатталады. Мұндай патологиялармен қандай белгілермен танысатынын білу оларды даму мен емдеудің бастапқы кезеңінде анықтау оңайырақ. Осы топтың барлық патологиялық бұзылыстары осындай кластарға шартты түрде саралануы мүмкін:
1. Конверсия аурулары – невротикалық қақтығыстан кейін пайда болатын патология болып табылады. Мұн-дай соматикалық бұзылулар уақытша болып табылады. Осы аурулардың айқын мысалдары – соқырлық, паралич және саңырау.
2. Органикалық аурулар – олар стресс, қорқыныш және шамадан тыс сезім тудырады. Адамдар жиі локализациялау аймағына ие болуы мүмкін күшті сезімді сезінеді.
3. Патологиялық бұзылулар – дененің жеке сипаттамаларына байланысты. Мысалы, науқаста жарақат алу үрдісі бар. Оның пайда болуына зиянды әдеттер (алкоголизм немесе темекі шегу) ықпал етеді.
Жедел соматикалық аурулар.
Мұндай патологиялық бұзылулар балалық және жастық кезеңде жиі кездеседі. Олар көбіне әділ жыныспен жеңілген. Соматикалық аурулардың дамуы ықтималдығы неғұрлым жоғары болса, жақын туыстары осындай аурулардан зардап шеккен әйелдер. Мұндай патологиялық бұзылулардың пайда болу мүмкіндігін арттырады және есірткіге тәуелділік. Жіті түрдегі соматикалық аурулардың тізімі: гастрит, бронхит, ревматоидті артрит, бүйректің және асқазан-ішек жолдарының зақымдануы. Мұндай патологиялық бұзылу-лар нақты клиникалық көрініспен сипатталады. Тіпті ең ауыр соматикалық аурулар келесі белгілермен бірге жүруі мүмкін:
1. Аппетиттың бұзылуы – науқастарда экстремалды (кейбіреулері тамақ ішуден бас тартса, басқалары нанғысыз). Нәтижесінде анорексия немесе семіздік пайда болады. Жүйкелік негізде болуы мүмкін басқа бір бұзылу – булимия. Пациенттер майлы тамақтарға деген қызығушылықты жоғары көрсетеді, бұл семіздікке әкелуі мүмкін.
2. Ұйқысыздық – бұл проблемамен көптеген пациенттер дәрігердің көмегіне жүгінбей өз-өздеріне қол жеткізуге тырысады. Олар ұйқысыз таблетка ішпейді және кез-келген басқа құралдармен демалып алуға тырысады. Алайда, мұның бәрі қалаған нәтижеге әкелмейді: жағдайды тек ауырлатады.
Ең көп таралған мектеп патологиясы – тірек-қимыл жүйесі мен көру органдарының ауруларының алдын алу үшін оқу жиһазы оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес келуі керек. Жиһаз мөлшерінің оқушылардың өсуіне сәйкес келмеуі қалыптың бұзылуына, сколиозға, миопияның дамуына әкелуі мүмкін.
Мектеп жиһазы балалардың өсу тобына байланысты, үстелдің биіктігі мен орындықтың орналасуын ескере отырып белгіленеді.
Жабдық, жиһаз, Жұмсақ, қатты мүкәммал, санитариялық-техникалық аспаптар жұмыс күйінде болуы және мақсатына сай пайдаланылуы тиіс. Үй-жайларды безендірудегі ақаулар және жабдықтың, жиһаздың сынуы уақтылы жөндеуге немесе ауыстыруға жатады. Жиһазды дұрыс таңдағанда, қан айналымы және тыныс алу органдары еркін жұмыс істейді, миды қанмен жақсы қамтамасыз етеді.
Көз ауруларының алдын алу.
- үстелге табиғи жарық солға түсуі керек.
- жасанды жарықтандыру үшін жарықдиодты, люминесцентті және энергияны үнемдейтін шамдар қолда-нылады. Олар жарық шашырауын қамтамасыз ететін реңктермен қорғалуы керек.
- тақтада жергілікті жарықтандыру болуы керек.
- санитарлық ережелер оқу үй-жайларының әртүрлі топтарындағы жасанды жарық деңгейлерін нормалай-ды. Жасанды жарық деңгейінің сәйкес келмеуі көру өткірлігінің төмендеуіне және көз ауруларының дамуына ықпал етуі мүмкін.
- көру өткірлігі төмен оқушылар үшін үстелдер терезеден 1-ші қатарға орнатылады.
УМЕШОВА Гулжан Амирешовна – Шардара аудандық санитариялық-эпидемиологиялық бақылау басқармасының бас-маманы
1. Конверсия аурулары – невротикалық қақтығыстан кейін пайда болатын патология болып табылады. Мұн-дай соматикалық бұзылулар уақытша болып табылады. Осы аурулардың айқын мысалдары – соқырлық, паралич және саңырау.
2. Органикалық аурулар – олар стресс, қорқыныш және шамадан тыс сезім тудырады. Адамдар жиі локализациялау аймағына ие болуы мүмкін күшті сезімді сезінеді.
3. Патологиялық бұзылулар – дененің жеке сипаттамаларына байланысты. Мысалы, науқаста жарақат алу үрдісі бар. Оның пайда болуына зиянды әдеттер (алкоголизм немесе темекі шегу) ықпал етеді.
Жедел соматикалық аурулар.
Мұндай патологиялық бұзылулар балалық және жастық кезеңде жиі кездеседі. Олар көбіне әділ жыныспен жеңілген. Соматикалық аурулардың дамуы ықтималдығы неғұрлым жоғары болса, жақын туыстары осындай аурулардан зардап шеккен әйелдер. Мұндай патологиялық бұзылулардың пайда болу мүмкіндігін арттырады және есірткіге тәуелділік. Жіті түрдегі соматикалық аурулардың тізімі: гастрит, бронхит, ревматоидті артрит, бүйректің және асқазан-ішек жолдарының зақымдануы. Мұндай патологиялық бұзылу-лар нақты клиникалық көрініспен сипатталады. Тіпті ең ауыр соматикалық аурулар келесі белгілермен бірге жүруі мүмкін:
1. Аппетиттың бұзылуы – науқастарда экстремалды (кейбіреулері тамақ ішуден бас тартса, басқалары нанғысыз). Нәтижесінде анорексия немесе семіздік пайда болады. Жүйкелік негізде болуы мүмкін басқа бір бұзылу – булимия. Пациенттер майлы тамақтарға деген қызығушылықты жоғары көрсетеді, бұл семіздікке әкелуі мүмкін.
2. Ұйқысыздық – бұл проблемамен көптеген пациенттер дәрігердің көмегіне жүгінбей өз-өздеріне қол жеткізуге тырысады. Олар ұйқысыз таблетка ішпейді және кез-келген басқа құралдармен демалып алуға тырысады. Алайда, мұның бәрі қалаған нәтижеге әкелмейді: жағдайды тек ауырлатады.
Ең көп таралған мектеп патологиясы – тірек-қимыл жүйесі мен көру органдарының ауруларының алдын алу үшін оқу жиһазы оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес келуі керек. Жиһаз мөлшерінің оқушылардың өсуіне сәйкес келмеуі қалыптың бұзылуына, сколиозға, миопияның дамуына әкелуі мүмкін.
Мектеп жиһазы балалардың өсу тобына байланысты, үстелдің биіктігі мен орындықтың орналасуын ескере отырып белгіленеді.
Жабдық, жиһаз, Жұмсақ, қатты мүкәммал, санитариялық-техникалық аспаптар жұмыс күйінде болуы және мақсатына сай пайдаланылуы тиіс. Үй-жайларды безендірудегі ақаулар және жабдықтың, жиһаздың сынуы уақтылы жөндеуге немесе ауыстыруға жатады. Жиһазды дұрыс таңдағанда, қан айналымы және тыныс алу органдары еркін жұмыс істейді, миды қанмен жақсы қамтамасыз етеді.
Көз ауруларының алдын алу.
- үстелге табиғи жарық солға түсуі керек.
- жасанды жарықтандыру үшін жарықдиодты, люминесцентті және энергияны үнемдейтін шамдар қолда-нылады. Олар жарық шашырауын қамтамасыз ететін реңктермен қорғалуы керек.
- тақтада жергілікті жарықтандыру болуы керек.
- санитарлық ережелер оқу үй-жайларының әртүрлі топтарындағы жасанды жарық деңгейлерін нормалай-ды. Жасанды жарық деңгейінің сәйкес келмеуі көру өткірлігінің төмендеуіне және көз ауруларының дамуына ықпал етуі мүмкін.
- көру өткірлігі төмен оқушылар үшін үстелдер терезеден 1-ші қатарға орнатылады.
УМЕШОВА Гулжан Амирешовна – Шардара аудандық санитариялық-эпидемиологиялық бақылау басқармасының бас-маманы
