Халық даналығында «Қыс азығыңды жазда ойла» деген тәмсіл бекерге айтылмаған. Әсіресе биылғы жыл сынақ жылы болып отыр. Мал шаруашылығы саласы үшін қолайсыз жағдайлар қалыптасқанына қа-рамастан, аудандағы шаруалар қолда бар малға қысқа қажетті жем-шөп қорын жасақтауға белсене кірісіп кетті.
Биылғы жыл табиғат әсерінен мал шаруашылығы үшін қолайсыз болып тұр. Көктемгі жауын шашынның аз болуынан ауданда құрғақшылық орнықты. Бұл жағдай табиғи шөптің өнімділігіне елеулі әсер етті. Көптеген жерлерде шөп қурап кетті, бұл шаруаларды алдағы қыстан алаңдатуда.
Дегенмен, тәжірибелі мал өсірушілер бұл жағдайға дайын болды. Олар ертерек табиғи жағдайлардың қолайсыз болатынын болжап, мал азығын дайындауға ерте кірісті. Бұл – шынайы шаруа дәстүрі мен тәжіри-бенің көрінісі.
Аудандық мәліметтер бойынша, қазіргі таңда шаруаларымызда
67091 бас мүйізді ірі қара, 226344 қой мен ешкі, 24383 жылқы, 3320 түйе бар.
Бұл көрсеткіштер өткен жылдармен салыстырғанда әлдеқайда артық. Мал басының көбеюі – шаруалардың еңбегінің нәтижесі және экономикалық жағдайдың жақсаруының белгісі. Алайда, мал басының көбеюі жем-шөп қажеттілігін де арттырады.
Осы малдарды қыстан тарықтырмай, қоңын түсірмей, көктемгі төлдеу науқанына аман-есен жеткізу үшін мол жем-шөп қорын жасақтау қажеттілігі белгілі. Шаруалар бұл мәселеге жауапкершілікпен қарады.
Биылғы жылы жем-шөп дайындау мақсатында 4100 гек-тарға жаңа жоңышқа, 4100 гектарға сүрлемдік жүгері, 4300 гектарға дәндік жүгері егілді.
Оған қосымша бұрынғы жылдардан келе жатқан 16880 гектар ескі жоңышқалық та бар. Жоңышқа – бұл мал азығының ең құнды түрлерінің бірі. Оның протеин мөлшері жоғары болып, малдың сүт өнімділігін арттырады.
Егістік алқаптарының жалпы көлемі 29280 гектарды құрайды. Осы жерлерден биыл жалпы 239,7 мың тонна мал азығы дайындалады деп күтілуде. Бұл жоспарланған көрсеткіш жүзеге асса, ауданның жем-шөп мәселесі елеулі дәрежеде шешіледі.
Жем-шөп дайындаумен қатар, жайылымдық жерлерді тиімді пайдалану да маңызды мәселе. Қазіргі таңда шаруалар 1022 мың гектар болатын жайылымдық жерлерді пайдаланып отыр.
Жайылымдарды дұрыс пайдалану – бұл малдың жаз айларында сапалы азықпен қамтамасыз етудің негізгі жолы. Сонымен қатар, жайылымдардың жай-күйін сақтау келешек ұрпаққа қалдыратын байлық.
Аудандық ауыл шаруашылығы бөлімінің басшысы Талғат Әлімқұл жағдайды оптимистік бағалайды:
«Жаздай еңбек етіп, жоспарланған қажетті жем-шөпті дайындап, алдағы қыстан қысылмай шығамыз деген сенімдеміз. Себебі қорымызда өткен жылдардан артылып қалған мал азығы бар».
Нақты айтқанда, қордағы мал азығы 106,1 мың тонна табиғи шөп, 5,2 мың тонна пішендеме, 1,2 мың тонна сабын, 11,2 мың тонна сүрлемдік мал азығы және 800 тонна құрама жем – жалпы қор көлемі 124,5 мың тоннаны құрайды. «Сондықтан қыстан қиындық болады деуге негіз жоқ» дейді Талғат Әлімқұл.
Дегенмен, мал азығын жасақтауда тек дәстүрлі әдістерге ғана сүйенбей, барлық мүмкіндіктерді пайдалану керек. Мәселен, ағын су нысандары бойындағы табиғи дала шөбі мен қамыс-құрақты да пайдаланған жөн.
Бұл ресурстар әсіресе қазіргі кезде өзекті, себебі күн санап шөптің бағасы шарықтап көтеріліп жатыр. Қолы қысқа адамға табиғи шөп қоры да бір табыс көзі болар еді.
Қамыс пен құрақ өзінің құрамы бойынша малға қажетті заттармен бай. Оларды дұрыс дайындап, басқа жем түрлерімен араластыра пайдаланса, тиімділігі жоғары болады.
Жем-шөп дайындау жұмыстары жалғаса берері анық. Шаруаларға осы мақсатта егілген дақылдардан максималды өнім алу, жайылымдарды дұрыс пайдалану арқылы малдың жаз айларындағы қоректенуін қамтамасыз ету, табиғи шөп қорларын дайындауды жалғастыру, мал азығын сақтау және сапасын арттыру шараларын қабылдау тапсырылды.
Ауылшаруашылық мамандары шаруаларға жем-шөп дайындау технологиялары бойынша кеңестер беріп, көмек көрсетуде. Біртұтас ұйымдастырылған жұмыс нәтижесінде аудан малшарушылығы алдағы қысқа дайын болады деп үміттенуге болады.
Биылғы жылдың қиын жағдайларына қарамастан, ауданның мал шаруашылығы саласы дұрыс бағытта дамып келеді. Шаруалардың белсенділігі, мамандардың қолдауы және табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану арқылы алдағы қыс науқаны сәтті өткізуге болады.
«Қыстың қамын жазда ойлау» – бұл тек мақал ғана емес, нақты іс-әрекетке үндеу. Осы принципті ұстанатын шаруалар ғана нарықта бәсекеге қабілетті болып, тұрақты табыс алады.
Ж.ЖІГЕРҰЛЫ
Биылғы жыл табиғат әсерінен мал шаруашылығы үшін қолайсыз болып тұр. Көктемгі жауын шашынның аз болуынан ауданда құрғақшылық орнықты. Бұл жағдай табиғи шөптің өнімділігіне елеулі әсер етті. Көптеген жерлерде шөп қурап кетті, бұл шаруаларды алдағы қыстан алаңдатуда.
Дегенмен, тәжірибелі мал өсірушілер бұл жағдайға дайын болды. Олар ертерек табиғи жағдайлардың қолайсыз болатынын болжап, мал азығын дайындауға ерте кірісті. Бұл – шынайы шаруа дәстүрі мен тәжіри-бенің көрінісі.
Аудандық мәліметтер бойынша, қазіргі таңда шаруаларымызда
67091 бас мүйізді ірі қара, 226344 қой мен ешкі, 24383 жылқы, 3320 түйе бар.
Бұл көрсеткіштер өткен жылдармен салыстырғанда әлдеқайда артық. Мал басының көбеюі – шаруалардың еңбегінің нәтижесі және экономикалық жағдайдың жақсаруының белгісі. Алайда, мал басының көбеюі жем-шөп қажеттілігін де арттырады.
Осы малдарды қыстан тарықтырмай, қоңын түсірмей, көктемгі төлдеу науқанына аман-есен жеткізу үшін мол жем-шөп қорын жасақтау қажеттілігі белгілі. Шаруалар бұл мәселеге жауапкершілікпен қарады.
Биылғы жылы жем-шөп дайындау мақсатында 4100 гек-тарға жаңа жоңышқа, 4100 гектарға сүрлемдік жүгері, 4300 гектарға дәндік жүгері егілді.
Оған қосымша бұрынғы жылдардан келе жатқан 16880 гектар ескі жоңышқалық та бар. Жоңышқа – бұл мал азығының ең құнды түрлерінің бірі. Оның протеин мөлшері жоғары болып, малдың сүт өнімділігін арттырады.
Егістік алқаптарының жалпы көлемі 29280 гектарды құрайды. Осы жерлерден биыл жалпы 239,7 мың тонна мал азығы дайындалады деп күтілуде. Бұл жоспарланған көрсеткіш жүзеге асса, ауданның жем-шөп мәселесі елеулі дәрежеде шешіледі.
Жем-шөп дайындаумен қатар, жайылымдық жерлерді тиімді пайдалану да маңызды мәселе. Қазіргі таңда шаруалар 1022 мың гектар болатын жайылымдық жерлерді пайдаланып отыр.
Жайылымдарды дұрыс пайдалану – бұл малдың жаз айларында сапалы азықпен қамтамасыз етудің негізгі жолы. Сонымен қатар, жайылымдардың жай-күйін сақтау келешек ұрпаққа қалдыратын байлық.
Аудандық ауыл шаруашылығы бөлімінің басшысы Талғат Әлімқұл жағдайды оптимистік бағалайды:
«Жаздай еңбек етіп, жоспарланған қажетті жем-шөпті дайындап, алдағы қыстан қысылмай шығамыз деген сенімдеміз. Себебі қорымызда өткен жылдардан артылып қалған мал азығы бар».
Нақты айтқанда, қордағы мал азығы 106,1 мың тонна табиғи шөп, 5,2 мың тонна пішендеме, 1,2 мың тонна сабын, 11,2 мың тонна сүрлемдік мал азығы және 800 тонна құрама жем – жалпы қор көлемі 124,5 мың тоннаны құрайды. «Сондықтан қыстан қиындық болады деуге негіз жоқ» дейді Талғат Әлімқұл.
Дегенмен, мал азығын жасақтауда тек дәстүрлі әдістерге ғана сүйенбей, барлық мүмкіндіктерді пайдалану керек. Мәселен, ағын су нысандары бойындағы табиғи дала шөбі мен қамыс-құрақты да пайдаланған жөн.
Бұл ресурстар әсіресе қазіргі кезде өзекті, себебі күн санап шөптің бағасы шарықтап көтеріліп жатыр. Қолы қысқа адамға табиғи шөп қоры да бір табыс көзі болар еді.
Қамыс пен құрақ өзінің құрамы бойынша малға қажетті заттармен бай. Оларды дұрыс дайындап, басқа жем түрлерімен араластыра пайдаланса, тиімділігі жоғары болады.
Жем-шөп дайындау жұмыстары жалғаса берері анық. Шаруаларға осы мақсатта егілген дақылдардан максималды өнім алу, жайылымдарды дұрыс пайдалану арқылы малдың жаз айларындағы қоректенуін қамтамасыз ету, табиғи шөп қорларын дайындауды жалғастыру, мал азығын сақтау және сапасын арттыру шараларын қабылдау тапсырылды.
Ауылшаруашылық мамандары шаруаларға жем-шөп дайындау технологиялары бойынша кеңестер беріп, көмек көрсетуде. Біртұтас ұйымдастырылған жұмыс нәтижесінде аудан малшарушылығы алдағы қысқа дайын болады деп үміттенуге болады.
Биылғы жылдың қиын жағдайларына қарамастан, ауданның мал шаруашылығы саласы дұрыс бағытта дамып келеді. Шаруалардың белсенділігі, мамандардың қолдауы және табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану арқылы алдағы қыс науқаны сәтті өткізуге болады.
«Қыстың қамын жазда ойлау» – бұл тек мақал ғана емес, нақты іс-әрекетке үндеу. Осы принципті ұстанатын шаруалар ғана нарықта бәсекеге қабілетті болып, тұрақты табыс алады.
Ж.ЖІГЕРҰЛЫ
